Oslo - eit menneske-zoo!

Ein er ikkje ute på tur heile tida. Det er eit pensum som må lesast innimellom turane. Ein del av pensumet er praktisk orientert. Andre tekstar har filosofisk innhald. 

Desmond Morris hevdar at byen er like bra for menneske som eit zoo er for dyr... For urbane personar verkar dette rart, men so har desse kanskje aldri vore utanfor den urbane settingi. Peter Martin deler forholdet mellom menneske og natur i stadiar. På nedste nivå er dei som er totalt framandgjorte i møte med naturen. På øvste nivå finn ein naturfolk som bur og lever av naturen og som kan seiast å vera ein integrert del av naturen. Dei fleste har høyrt om Arne Næss, men kva han stod for trur eg det er få som veit. Kanskje det er fordi bodskapen hans er på kant med det etablerte synet på verdi. Han meiner nemleg at alt liv har ein eigenverdi. Menneske har difor ikkje rett til å øydeleggja naturen anna enn til vitale behov. Næss såg at me i dag overutnyttar naturen og at veksten må stagnerast. Ein annan raring me ser på TV av og til, er leiaren i Framtida i våre hender. Her ser me han desperat og utan og lukkast prøva og fortelja politikarane at ein ikkje kan veksa inn i himmelen. Innbyggjartalet i Noreg har nådd 5 millionar og dette vert feira. Men at folketalet i Noreg og verda aukar, gjer òg at presset på naturressursane stadig aukar. Thor Heyerdahl lurte på kvifor sivilisasjonen som bygde dei berømte statuane forsvann. No har dei funne ut at det var fordi innbyggjarane hogg ned all skogen. Dei sparka altso vekk stolen under seg. Forskarar meiner at menneske genetisk er programmert til å tenkja kortsiktig. Ein skal vera optimist for å setja born til verda.

Det er slikt ein kan undra seg over når ein studerer friluftsliv på NIH.

Kunnskap

Å gå ein liten tur er ikkje det same som før. Går eg forbi ei bjørk, tenkjer eg at never er bra som oppfyringsved og at bjørk gjev godt med kol på bålet. Treet er fint å laga teiknstiftar av. Om våren kan ein tappa sevje av bjørk. Ser eg ei furu tenkjer eg på at ho produserer kvae som kan gje tyritopp eller tyrirot. Dessutan er ei turr furu eller gran bra ved. Av barnålene kan ein laga ein c-vitaminrik te. Eit seljetre er glimrande å laga seljefløyter av, rogn og or er bra emner til makkstong. Einer er hardt og seigt og eit veleigna spikke-emne, dessutan luktar den godt. Ein kan til og med laga fiskekrokar av einer. Og enda har eg berre skrive om tre...

Ein skal ikkje eiga meir enn ein kan få med seg opp i eit tre...

Kven som er opphavet til utsegni "Ein skal ikkje eiga meir enn ein får meg seg opp i eit tre" veit eg ikkje, men det er ei utsegn som får ein til å tenkja over kva som er viktig for ein.

Eg ville teke med meg:

Paraglider
Nødskjerm
Seletøy
Hjelm
Vario
GPS

Jervenduk
Liggjeunderlag
Sovepose
Lakenpose

Ullundertøy
Skalbekledning
Lue
Vottar

Kniv
Kompass
Kart
Teip
Tau
Fyrstikker
Spork
Kopp

Mat
Kokeutstyr

Eg har testa og eg får alt dette med meg.
Kva ville du ha teke med deg opp i eit tre?

Tryggleikskurs

Glir langsamt ut over Sognefjorden. Tenkjer på kva eg skal gjera. Godt utover fjorden "dreg eg øyrer". Tek eit langt andedrag og bremsar ned farten til vindsuset nesten blir borte. Like før no. Bankar venstre styrehandtak so langt ned eg kan, medan eg slepp opp høgre. Venstre vingehalvdel kollapsar og eg susar rundt min eigen akse. Etter ein heil runde slepp eg opp styrehandtaki. Vingen rettar seg opp og skyt frampå. Eg er klar til å bremsa og slepp opp att for å la vingen fly. DET kjendest ut som spinn. Må berre gjera det same på motsett side... Tenkjer på det lærarane på friluftsliv seier, at ein skal tora og utfordra seg sjølv. Dette må vel vera å utfordra seg sjølv.

Tryggleikskurset i paragliding skal gjera folk til tryggare pilotar. Oslo paragliderklubb arrangerer kurs i Aurland kvar vår og haust. Utsikten er spektakulær, men dei færraste er i stand til å nyta utsikten medan kurset pågår.

Kano

Nedover Tinnelvi hadde me vår siste tur. Me har ikkje padla kano sidan i fjor vår, difor vart det sett av litt tid til teknikktrening i Tinnsjøen, før me gav oss elvi i vald. Eg hadde aldri trudd at eg skulle padla nedover eit stryk i kano. Ekstra spennande er det å sitja fremst fordi det er frampadlaren som tek i mot vasspruten. På veg nedover elvi var det to kanoar som velta. Det er utruleg kor lite kaldt det er i elvi når adrenalinet pumpar rundt i kroppen. Årsaken til at ein veltar er ofte kommunikasjonssvikt. Ein er bokstaveleg tala i same båt. Det var òg artig å vassa ut i elvi til ein vart dregen med straumen, medan tre medstudentar stod klar med kastelina og bomma ein etter ein. På kveldstid sat alle rundt bålet og spikka. Det var mange som ikkje hadde laga kniv, skei og gaffel enda. Noko som er eit krav i emnet Skog og vatn. Det vart òg tid til å bli frustrert over at ein ikkje fekk lyd i seljefløyta. Det pedagogiske opplegget var heilt nytt. Denne gongen skulle me studentar planleggja og styra opplegget sjølv på veg nedover elvi. Då me kom fram var alle samde om at ein burde hatt ein ekstra dag i elvi.

Kystkurs

Herregud so heldige me var med vêret då me skulle ha kystkurs. Det var rolege forhold på sjøen og me kunne vitja det nedlagte fyret Fulehuk i kajakk. Her var me so heldig å få omvisning. Alt var idyllisk heilt til ei imaginær danskeferja passerte og laga svære bølgjer som gjorde at alle gjekk rundt...  Då me var ute å segla og ei svana sømde forbi oss skjønte me at det var litt lite vind, men det gjorde ingenting. Mange hadde satsa på at me ville få nok fisk til middag. Den store fangsten uteblei men me greidde å diska opp eit solid middagsbord likevel. Medaljens bakside var at myggen var skikkeleg plagsom. 

Nattpadling

Klokka var vel mellom to og tre midt på natti. Oluf hadde nettopp hoppa om bord i Askeladden-jolla som låg fortøydd inntil seglskuta Bodil. Han løysna fortøyingi og fortøydde båten innpå land. Rolf fekk beskjed om å ta med seg dræggen eit stykkje utover. Johnny som låg og sov inni seglbåten ville få seg ei overrasking når han stod opp. Det er framleis kaldt i vatnet i mai...

Ferdi gjekk vidare inn i sundet mellom Østre og Mellom Bolærne og rundt sundet inn i Nordvika. Her var det merkbare dønningar men det gjekk greit sjølv i mørket å koma i land. Leiren til dei andre var i nærleiken so lyktene vart slått av. Oppå restane av eit murbygg som no var grasmark fann dei teltleiren. Oluf tok leiingi og bad alle fordela seg på kvart sitt telt og løysna teltpluggane til bardunane. Gunnar tok ei plasttønne som stod utanfor murane og sette føre inngangen til det eine teltet. Janne tok årene som sto opplent inntil muren og byrja å stabla over teltinngangane. Det ville bli eit leven når dei andre stod opp.

Soli hadde knapt stått opp då dei padla langs utsida av Bolærne og tilbake til leiren på Ramsholmen.

Eg kan opplysa om at Oluf nokre dagar seinare fekk både kajakken og turrdrakti si full av vatn. For å unngå faren for ytterlegare represaliar er alle namn fiktive.

Buldring

Denne veka var me å buldra i Notodden. Fyrste dagen var det diverse tillitsøvingar og kvar enkelt lærte kor høgt ein var komfortabel med å hoppa ned på ei buldrematte. Deretter fekk me klatra ute på Skjoldet, Flaket, Spegelen og Svaet. Me overnatta i lavvo på høgskulen sitt område. Andre dagen måtte me vera inne fordi det hadde regna i løpet av natti. Men før det var me og såg på buldrefeltet "kjærlighetsstien". Me lærte at buldring/klatring føregår langsamt i motsetnad til mange andre aktivitetar. Det er ein aktivitet som dvelar ved staden og etter kvart oppdagar ein nye detaljar som ein elles ikkje ville sett. Det einaste ein treng for å buldra er klatresko og evt buldrematte viss ein vil klatra ute. Det utfordrar motet, koordinasjonen, styrken og smidigheiten.

Temaoppgåve

Det var berre ein dag att til temaoppgåva skulle leverast og eg hadde ikkje skrive eit ord. I tillegg var eg drit lei av å sitja føre ein pc. Eg hadde valt meg "makkstong" som tema. Sidan sjølv tillagingi var ein del av oppgåva bestemte eg meg for å finna eit lite tjørn i Nordmarka der eg kunne laga ei makkstong i ro og mak. Dette var rett før me skulle leva som tømmerhoggarar frå rundt 1912. Difor var planen å lata som om eg var ein fiskeentusiast frå 1912 som hadde sett seg fore å skriva ei lærebok i makkfiske. Eg valde difor å skriva for hand i ei lita skrivebok som kunne sjå ut som den var frå 1912 og der æ, ø og å var bytt ut med a, o og aa.

Meteorologi

Viss ein har følgd med på vêrmeldingi i det siste har ein kanskje lagt merke til dei raude, blå og lilla linene på oversiktskartet før meteorologen går meir i detalj. Dette er vêrfrontar.

Frontar innteikna på eit satelittbilete

Frontane oppstår når kald luft frå nord møter varm luft frå sør og kjem med nedbør. Dessverre er møtepunktet over Noreg og vert kalla polarfronten. Dette er grunnen til at vêret er mykje meir ustabilt enn lenger sør. Spesielt sommaren er prega av ein kamp mellom varm og kald luft. Ein varmfront (avmerka med raude strekar på vêrkartet) kan oppdagast 1 til 3 dagar på førehand fordi varmlufti brer seg sakte over den kalde lufti på bakken.

Bilete viser meieskyer

Dei fyrste teikni på ein varmfront kan ein sjå i fleire tusen meters høgde som fjærskyer eller meieskyer. Etter kvart vert skydekke tettare og stadig lågare. Til slutt bles det opp og regnvêret er i gang. Ein kaldfront (avmerka med blå strekar) kjem mykje snøggare. Ein får gjerne eit opptrekk av haugskyer i forkant av kaldronten. Deretter kjem mørke byge/toreskyer og det byrjar å regna. Når ein kaldfront innhentar ein varmfront kallar meteorologane det for ein okklusjon (lilla strekar). Ein okklusjon gjev ofte heftigare vêr enn ein kaldfront eller varmfront kvar for seg.

Illustrasjonen viser ein kaldfront til venstre og ein varmfront til høgre

Kajakktur

2. mai la me ut på ein ambisiøs kajakktur frå Hvaler, forbi Strømstad og ned til Ramsholmen sør for Koster i Sverige.                                                                                                     Me var fem stykk og alle hadde grønlandsårer. På vår veg måtte me gjera fleire kryssingar i eksponert farvatn eller sokalla trestjerners forhold. Hadde det ikkje vore for at ein av oss var aktivitetsleiar hav ville me ikkje fått lov. Fyrste overnatting var på Tisler der me sette garn og fekk to krabber og ein berggylt. Andre dagen padla me heile vegen ned til Koster. Ein av oss fekk ein kjempefisk på kroken og stemningi gjekk i taket, heilt til snøret rauk og humøret med. Etter ein god middag på ei sandstrand vart det fart på gruppa att. Då me kryssa over til Koster i havblikk såg me ein einsleg padlar som me var samde om at måtte vera læraren vår som heldt auga med oss. Me var eit døgn på øyene sørvest for Koster og sanka blåskjell og sniglar til eit sjøslag av eit måltid. Då me braut leir tidlegare på dagen såg me fleire selar. Det er eit krav at ein skal bryta leir kvar dag. Neste morgon byrja det å blåsa kraftig opp og eit av telti måtte rivast ned. Me sat vêrfast heile formiddagen i eit tremannstelt. Vêret var variabelt med både sol, lågtrykk i form av diverse frontar som gav vind, regn og haglbyger. Seint på kvelden kryssa me over Sekken i 1 meter store dønningar, solnedgang og fullmåne. Dette var ei fantastisk naturoppleving. Etter kryssingi var me slitne og skrubbsvoltne. Neste dag avslutta me turen med å øva på kameratredning og sokalla cowboy-redning (eigenredning). Me hadde nådd målet om å eksponera oss for ulike forhold og koma ut av komfortsona.

Norgescup i Hjartdal

28. april til 1. mai var det norgescup i paragliding i Hjartdal. Hjartdal ligg langs E134 mellom Notodden og Seljord. Starten ligg ovanfor Gvammen i retning Opsal. 46 pilotar deltok. Dei fleste budde på Hjartdal Fjellstogo som ligg 5 minuttar unna starten. Vêret har alt å seia og fyrste dagen vart avlyst pga mykje vind. Søndag var fyrste konkurransedag. Det var framleis mykje vind og vanskelege startforhold. Etter å ha kome seg i lufti, gjeld det å vinna mest mogeleg høgde, men samstundes vera innanfor startområde før starten går. Er ein utanfor må ein fly tilbake før ein kan fly avgarde. Målgang var i Seljord. Undervegs skulle ein innom fleire vendepunkt. Vinnaren er enkelt og greit den som kjem fyrst til mål. Neste dag vart òg avlyst fordi det var overskya og pilotane er avhengige av sol for å fly. 1.mai var ein fin dag for friflygarane, men for konkurransepilotane var det vanskeleg, fordi det ikkje var lett å koma særleg høgare enn 1500 moh. Ein friflygar er ein pilot som ikkje er med i konkurransen. Fleire pilotar "busta" alt rett etter start. Å "busta" vil seia å ikkje koma seg opp i høgden, men i staden havna i synk slik at ein må ned å landa. Oppgåva (task) var å fly til Seljord og tilbake att til Hjartdal. Båe konkurransedagane var det berre fem pilotar som kom heilt i mål.

Her er ein video av ein friflygar som jobbar med å koma seg opp og til slutt greier det:

Resultati finn ein her.

Neste konkurranse er i Hvittingfoss i pinsen.

Grønlandsåra

I går testa me Grønlandsårene våre i bassenget. Meiningi er å padla med desse årene på eigenferdi i neste veka. Dei er ganske ulike frå dei vanlege padleårene og det er kjekt å ha prøvd litt før me legg ut på tur.

Årekurs

Medan andre har eksamen måtte me reisa til Vestfossen utanfor Hokksund for å laga ei kajakkåra. Dette er ei sokalla Grønlandsåra. Inne på verkstaden til Anders Thygesen måtte me stå i fleire timar og høvla eit grovskore åreemne. Med ømme hender måtte me pussa i enda fleire timar. Alt dette fordi åra er ein del av vurderingi i emnet Kyst. Attpåtil må me halda på og olja i fleire dagar framover. Heldigvis er dette ei åra som er betre enn ei standard åra til friluftslivsbruk. Det er på grunn av den smale formen. Neste veka er det eigenferd på kysten og då håpar eg å ha åra klar.

Knutar

Lærarane våre nyttar seg av utspekulerte metodar. På sykkeltur i Nordmarka vart me fortalde at me måtte læra oss følgjande knutar: Flaggstikk, enkel fiskeknute, påleknute, båtmannsknop, halvstikk og prusik. Desse knutane skulle brukast i samband med gapahukbygging.

Neste dag ville dei ta ut ein person på kvar gruppe. Dersom den utvalde ikkje kunne alle knutane ville ikkje gruppa få lov til å dra vidare før ein kunne alle knutane.

Ingen vart plukka ut...

Praksiseksamen

Dei fire fyrste dagane i denne veka var avsett til praksis på Haukelisæter. Her skulle me rettleia 11 utvekslingsstudentar. Måndag fekk studentane øva seg med kart og kompass i nærområdet, medan to av oss rettleiarar leitte etter ein eigna skavl til å byggja snøholer i. Ein halvtime unna fann me ein skalv i eit lunt søkk. Perfekt!

Tysdag slo til med sol frå skyfri himmel. Planen var å gå opp på Vesle Nupen, men strålande skiforhold gjorde at skileik i ein skavl var meir fristande. På veg tilbake var me innom faglærarstudentane på NIH som heldt på med å grava i snøen for harde livet.

Vêret snur fort i fjellet. Ut på ettermiddagen såg ein tydelege meieskyer frå sørvest som er eit klårt teikn på at ein varmfront er på veg. Det vil seia dårlig vêr.

Onsdag var det låge skyer og det byrja å blåsa opp. Navigeringskunnskapane til studentane vart utfordra, då dei vart tildelt koordinatane til området me skulle vera i og bedt om å koma seg dit på eiga hand. Sjølvsagt under vårt overoppsyn. Dette var ei god økt, men tok lengre tid enn planlagt. Vel framme var det klart for fysisk fostring! I grupper på to vart studentane sett til å grava kantgrop.

Målet var å tilbringa natti her. Etter middag og basstu var 6 stk fast bestemt på å sova ute. I lyset frå hovudlyktene vart snøholene ferdigstilte og varmelås installert. Stearinlys vart utdelt og snølykt laga for å skapa ein trygg atmosfære. Det var trøytte og svoltne uteliggjarar som sklei inn på Haukelisæter neste morgon for å eta frukost. Evalueringi før avreise, vart avslutta med ein song av oss rettleiarar, som studentane sette pris på, men som sensor slakta...

Kantgrop

Det var lite snø att då me kryssa Hardangervidda, so me undra oss over om me ville finna ein plass å bu i snøen. Etter å ha hatt god bør over Mår, fann me oss ein solvegg. Vinden hadde me i ryggen og soli stod øvst på himmelen og smilte rett på oss. Rett føre oss låg den perfekte skavlen til å laga kantgrop. Oppglødde over slik ein flaks mekka me saman ein solid skikjelke som vart testa som påkrevd både bortover, oppover og nedover, samt i sving. Til slutt vart alt toppa med eit kunstnerisk innslag i form av ei snølykt, samt litt munnspel, før me la oss i ei kantgrop so sjølvsagt var akkurat passe stor. Alt gjekk vår veg den dagen!

Turmat

Undrar meg over kor mykje mat ein treng å ha med seg på tur. Ein klassikar til frukost er havregraut. Heilmjølkspulver gjer susen for smaken! Ispedd olje/smør, nøter/rosiner og syltetøy kan ein fint koma opp i over 1000 kcal. Å eta ein solid frukost gjev ein god start på dagen. Havregryn ligg lenge i magen og er supersunt i følgje kosthaldsekspertane her på huset.

Både om morgonen og om kvelden kan ein laga noko varmt. Til kvelds kan ein slå til med tre retters middag. Då kan tomatsuppe vera ein fin forrett (masse antioksidantar) og Real turmat som hovudrett dersom vekt er viktig. Til dessert er solbærtoddy bra sidan ein då får tilfredsstilt c-vitamin behovet.

På turen over Hardangervidda erfarte eg at 1000 kcal mellom frukost og middag er for lite. For min del må eg iallfall ha 1500 kcal. Med 2000 kcal vil eg framleis gå ned i vekt i løpet av turen, men greia meg godt. Å kombinera høgenergibrød (sjå tidlegare innlegg for oppskrift) med spekepølsa gjev den rette blandingi av næringsstoff, men det er viktig å drikka ved sidan av. Energibar er eit bra supplement. Dette er lettvint mat som eignar seg godt når ein forflyttar seg fordi det tek kort tid å eta.

Ein slik kombinasjon av mat vil gje mykje fiber, relativt mykje feitt i høve til karbohydrat samt eit jamnt tilsig av protein. Eit høgt innhald av feitt er bra sidan feitt inneheld over dobbelt so mykje energi som dei andre energigjevande næringsstoffi. Ein vil òg få nok vitamin, med unnatak av vitamin D, men når ein er so mykje ute vil truleg også D-vitamin behovet dekkjast. Forresten so gjer det neppe stor skade om ikkje vitaminbehovet er dekt på turar som er kortare enn to veker.

Eggekollen

Det er vår, men det er framleis kaldt i mars.

Legg kroppen over, medan eg trekkjer i venstre styrelina og slepp opp høgre armen.

Burde teke med meg ullundertøyet.

Kjenner kulden krypa inn mellom hansken og jakka og fylla jakka med kald luft.

Vil ikkje gje meg.

Etter over ein time byrjar hendene å bli stive av kulde. Det er alltid verst der.

Har gløymt at skuldrane verkar av å sitta i "hands up" posisjon.

Det byrjar å bli folksomt i lufti. Er det forsvarleg å halda fram slik?

Christoffer heng i lufti enda. Vil ikkje gje meg før han... Prøver litt til.

Varmen frå soli avteke og Eggekollen vert innhylla av skodde.

Ser folk forsvinna inn i skoddeheimen.

Der set han snuten mot landing. Endeleg.

Det går sakte nedover. Legg inn øyrene. Det hjelper.

Klask på bakken. Hendene inn i armholene. Det byrjar å brenna.

Neglsprett deluxe.

Men det var verdt det.

Trolsk!

Eigenferd

I kvart emne må ein vera i stand til å gjennomføra ei eigenferd. Det vert då lagt stor vekt på både planlegging og etterarbeid. I planleggingsfasen må ein levera ein ferdplan og etter turen må ein levera ein ferdrapport. På eigenferd er ein eit teltlag på 3-4 personar gjerne med same mål og ambisjonar. Den mest krevjande eigenferdi føregår i vinterfjellet. I vinterfjellet kan ein støta på full storm, sprengkulde, snøskred, usikker is og svært redusert sikt. Då me la ut på vår ferd frå Finse til Rjukan og opp på Gaustatoppen, fekk me høyra at 11 personar vart funne ravande rundt klare til å dø berre få dagar tidlegare... Berre flaks redda dei, då dei vart funne av ein kitar som fekk tilkalla hjelp. Her er ein videosnutt som viser korleis det kan vera:

Det ideelle turbrødet

Eg fann ei oppskrift på turbrød på nettet som hevda at brødet smakar betre enn andre brød, held seg i to månader i romtemperatur, ikkje vert deformert i ryggsekken og har eigenvekt som vatn. Dette ville eg testa tenkte eg.

Oppskrifti er som følgjer:

1,25 kg grovt sammalt kveite
0,5 kg fin sammalt kveite
0,5 kg semulegryn
0,25 kg rugmjøl
2 ms salt
250 g hakka, turka hasselnòtkjerner
250 g hakka, turka aprikosar

Bland alt det turre og varm det følgjande til det er lunke.

300 g smelta margarin
200 g sirup
250 g sukker
1L mjølk

Deigen kjevlar ein ned i to smurde langpanner. Steik eitt om gongen i 55 min ved 180 grader.

Brødet er svært hardt og vert difor ikkje deformert. Som ein ser av bilete har brødet tilnærma same eigenvekt som vatn (mjølkekartongen på bilete er tom). For å testa korleis brødet heldt seg i romtemperatur let eg brødet liggja i skåpet berre innpakka i matpapir. Etter tre veker var det knallhardt, men etandes. Eg var i utgangspunktet skeptisk men det gjekk greit å fordøya. Med hjelp av programmet Mat på Data, laga av Mattilsynet, har eg kome fram til at denne oppskrifti gjev ca 14.500 kcal. Det ferdige brødet (ei langpanne) vog ca 2 kg. Det vil seia at 1 kg brød inneheld 3600 kcal. Til samanlikning inneheld kjøpebrødet K4 Sport 2380 kcal. Ein annan skilnad frå kjøpebrød er at turbrødet er mykje meir kompakt og tek dermed mindre plass i sekken, samstundes som ei skive inneheld mykje meir energi samanlikna med kjøpebrød. Dersom ein deler eit brød i ei langpanne i 16 skiver vil kvar skive innehalda om lag 450 kcal. Brødet smakar ein mellomting mellom brød og kake. Det er difor mykje betre å maula enn vanleg brød.

Næringsinnhald per 100 g (Mat på Data): 7,9 g protein (11 E%), 9,6 g feitt (28 E%), 44,7 g karbohydrat (61 E%)

Ryggsekk

Det er viktig at ryggsekken sit riktig på ryggen. Hoftebeltet skal kvila på hofta. Sjølv har eg ein Berganssekk som er for lang i ryggen. Eg visste rett og slett ikkje betre då eg kjøpte han. Men nyleg fann eg ut at eg kan modifisera lengden på ryggen ved å fila ekstra hakk i metallspilene. Sidan eg skal kryssa Hardangervidda om få dagar, tenkte eg at det var greit å gjera eit forsøk. Med ei rundfil var det relativt enkelt å få det til. No kjennest det ut som eg har fått ein ny sekk :-)

Kajakkrulla

Endeleg greidde eg rulla! Det finst minst 40 ulike kajakkruller. Me har øvd på vertikal rulle. I tillegg til hofterørsla er posisjonen til årebladet viktig før ein ruller. Det hjalp å løfta overarmen til den treff nasen og prøva å la åra flyta opp mot overflata. Det er enkelt når ein kan det...

Grefsenkollen

Ein nytilsett sjukepleiar fekk høyra frå ein pasient at det kom folk dalande frå himmelen og tenkte at dette var ei ho måtte jobba mykje med. Grefsenkollen er ein flystad for vind frå rundt sørvest. Dette medfører at det gjerne kan vera kraftige forhold fordi vinden bles over langfjelli og gjev bølgjevind, kastevindar. Difor bør ein alltid  halda auga med høgdevinden, som er vinden i dei høgare luftlag, som 1000 og 2000 moh. Starten er kort og bratt, ein sokalla stupstart, og ein bør vera erfaren for å fly her. På grunn av at vinden vert pressa oppover når den treff kollen, er det mogeleg å henga i lufti i fleire timar på ein god dag. Dette er å fly på heng. Med god solinnstråling kan ein òg bli med varmluftsbobler oppover. Dette er å fly i termikk. Det er Grefsenkollenvêr heile veka, so vil du sjå korleis det går føre seg, so kan ein ta turen hit. Starten ligg ikkje langt unna parkeringsplassen på høgre side på veg opp, i retning sørvest. Soli står rett på fyrst langt ut på dagen, so det er difor ein fin plass for ein ettermiddagstur.

Finse

Det er onsdag og eg vaknar opp i ei kantgrop ved Sanddalsvatnet saman med min "sambuar". Alt er dekt av eit kvitt snølag. I fjeset kjenner eg at det dryssar snø gjennom snøblokkene i taket. Snart får me besøk av to medstudentar som vil ha havregraut. Her inne er det lunt og fint, men ute blæs det stiv kuling seier dei... I følgje planen skal alle vera klare på skia klokka 10. Alle reknar med at det vert eit ekstra døgn i snøen. Men neida, me får melding om å ta oss tilbake til Larsbu, som er vår base på Finse. Ute møter skareføre, snøfokk, og minimal sikt på oss. Eg tek av meg alpinbrillene og oppdagar at eg ser langt betre utan. No er finlandshetta god å ha... Etter berre 5 minuttars kaving stoppar eg meg sjølv i å beordra full tilbaketrekking. Det er berre 4 km i luftline til hytta, men det vert 4 lange kilometer. Ikkje vert det betre av at det er motvind og at den dyre Norrøna buksa har sprukke på den verst tenkjelege plassen. Heldigvis kan alt fiksast med sølvteip :-) Ta alltid med ein rull! Me kjem til slutt fram. Det er det råaste vêret eg har vore ute på tur i - det er sikkert!

Utstyrsliste for vinterfjellet

Då er det snart klart for 5 dagar på Finse som førebuing til eigenferd over Hardangervidda og viss vêret er bra - opp på Gaustatoppen. Her er ei fullstendig liste over det eg tek med bortsett frå mat og kokeapparat:

Ryggsekk 95L

Fjellski og stavar som òg kan brukast som søkestong

Sovepose (komfort -12) i vasstett pose 20L
Lakenpose
Liggjeunderlag

Skift i vasstett pose (10L)
- ulltrøye dobbel
- ullstilongs dobbel
- eitt par ullvangsokkar
- eitt par raggsokkar
- ullbokser
- ullgensar

Småsaker i 8L vasstett pose
- sportsteip
- sølvteip
- gnagsårplaster
- multiverktøy
- tau
- lommelykt
- skosmørning
- fyrstikker i plastboks
- dopapir

Ekstra kle
- fotposar
- pulsvottar
- buff
- finlandshette
- alpinbriller
- dunjakke
- gamasjar

Anna
- spork
- "tallrikslåda"
- termos (750 ml ideelt)
- drikkeflaske
- skismørning
- fotoapparat
- kart og kompass
- snikkarsag (for å forma snøen)
- stearinlys innpakka i eit sitteunderlag for at dei ikkje skal knekka


Påkledning
- ullue
- gore-tex jakke
- overtrekksvottar
- ullvottar
- ulltrøye
- ullstilongs
- nettingundertøy i ull innst
- ullbokser
- gore-tex skibukse
- 1 par ullvangsokkar
- 1 par raggsokkar
- skistøvlar i skinn med ullsålar med aluminium under

Fjellsko

Ser etter eit par fjellsko utan membran (gore-tex)... Kvifor? Fordi reine lêrsko tørkar fortare. Dessutan kan membranen sprekka. Dersom ein vert blaut er det berre å skifta sokkar. Mi erfaring er at eit tynt sokkepar innst og eit par raggsokkar ytst fungerer utmerka. Ulempa er at det tek lenger tid å gå inn skoa og dei krev meir vedlikehald. Militærstøvlar er reine lêrsko, men eg treng fjellsko som er stive og eigna for høgfjellet. Det må vera solide fjellsko som kan takla tung bør. Her vert reine membransko for lette. Skoen bør òg vera sydd av eitt stykke lêr, noko som gjer skoen tettare fordi den har færre saumar. Det næraste eg har kome er Scarpa SL.

Iglo

Då har eg overnatta i sjølvbygd iglo! Det starta med å  trampa til eit ganske stort område til snøblokkfabrikk. Etter ei natt var fabrikken klar og snøblokker vart skorne ut med ei vanleg snikkarsag. Eg vart overraska kor lett det var å laga snøblokker. Diameteren på igloen vart sett ved å setja ei søkestong i midten og laga ein sirkel med ein justerbar skistav. Den indre diameteren var godt under to meter for eg kunne ikkje liggja utstrakt. Me lærte at det er utruleg viktig å vera tøff med helningsvinkelen på snøblokkene heilt frå starten av elles endar igloen opp som ei borg. Snøblokkene skal hella innover mot midten og ned mot førre blokk. Slik får ein ein låseeffekt. Endane på snøblokkene skal skjerast til slik at sideflatene alltid peikar inn mot midten av igloen. Etter at siste snøblokki kom på plass vart innsida beskoren med snøspade og tetta at med snø. For å få ein betre isolert iglo kunne me ha heve snø over igloen. Det er det inuittane gjer. Inne i igloen laga eg til ein snøbenk langs veggen, men fann ut at eg ville prøva å overnatta og laga ein sovebrisk i staden. Det var litt tiltak å koma seg inn og ut av igloen, men inni var det relativt høgt under taket. Neste dag kunne ein stå på toppen utan at igloen kollapsa. Det var vanskeleg å tru under byggeprosessen, då ein strevde med å få snøblokkene til å sitja.